M. Araz yaradıcılığında diqqəti cəlb edən əsas məsələlərdən biri ailə və uşaqdır. Şübhəsiz, söz sənətindən nə səbəbdən bu mövzuya müraciət olunması xüsusi maraq doğurmaya bilməz. Şairə görə Odlar yurdunun övladı bəşəriyyətin kəşfi üçün “Azərbaycan dünyası” adlı zirvədə dayanmışdır. Qeyd edilən kəşfin mahiyyəti, məzmunu isə tamamilə milli ailədən və bu ailədə uşaqlara verilən tərbiyədən asılıdır.
Xalq şairinin dönə-dönə qələmə aldığı ailə ilə tanışlıq nəticəsində oxucu bu qənaətə gəlir ki, uşaqlarda həyat haqqında ilkin təsəvvür və anlayışların formalaşdırılmasında, onlara müəyyən təsir göstərilməsində xalqın yaratdığı şifahi xalq ədəbiyyatının əhəmiyyəti böyükdür. Bəli, gələcək fədakar vətəndaş nağıllarımızdakı xeyirə məhəbbətdən, bayatılarımızdakı saflığa çağırışdan faydalanmalıdır. Əlbəttə, uşaqların dünyagörüşündə yer tutan ilkin amillərin hansı xarakterdə olmasından çox şey asılıdır. M. Arazın ayrı-ayrı misralarında ifadə olunan bu fikirlər şairin “Nənəmin kitabı” şerilə bir daha təsdiqlənir:  
Sinəmə el sazı asdı o kitab,
Sinəmə çox kitab yazdı o kitab...
O kitabın səsi el səsi idi,
O kitab nənəmin sinəsi idi.
Şairin əsərlərini oxuyan hər kəs ailədə valideyn nüfuzunun nə dərəcədə mühüm rol oynadığının şahidi olur. Bu mənada “Atamın kitabı” poeması əvəzsizdir. Diqqətəlayiq haldır ki, poemada qələmə alınan atanın nüfuzu zorakılığa, lovğalığa, süni məhəbbətə, gərəksiz mərhəmətə əsaslanmır. Ailənin başçısı öz nüfuzunu həyatı və işi, vətəndaşlıq siması, davranışı ilə qazanır, halallıq, zəhmətsevərlik, torpağa məhəbbət onun əsas keyfiyyətləridir. Yüzillik ömrünü özünəməxsus intizamla yaşayan valideyn eyni dəqiqliyi övladlarına da aşılayır.
Dünyagörmüş atanın əmək tərbiyəsi də təkrar olunmazdır. O, ailədə uşağın gündəlik zəhmətini, görəcəyi işləri məktəbdə öyrəndiyi hərflərlə, rəqəmlərlə uyğunlaşdırır. Beləliklə, məktəbdə və ailədə tələblər üst-üstə düşür:
                                 - Bu gün nə oxuduz?
                                 -“D” hərfi, ata.
                                 -Demək, dəryazı döy -  deyiblər, dədə...
                                 -Mənim çöl əlifbam macqal dilində:
                                 -“O” keçdim – deməli orağı yağla,
                                 -“C” keçdim – deməli cütü qulaqla...
                                 Nə yaxşı, əlifba “A”-dan başlanır,
                                 Atadan başlanır,
                                 Anadan başlanır...
Ümumiyyətlə, M. Arazın ailə və uşaq haqqındakı fikirləri elmi şəkildə öyrənilməli və təbliğ edilməlidir.